Κοινωνική Αποστασιοποίηση και Επαναπροσδιορισμός της Κοινωνικότητας

Τα μέτρα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της κοινωνικής επαφής και την ελαχιστοποίηση της έκθεσης στον ιό, είναι γνωστά ως «κοινωνική αποστασιοποίηση».Η πανδημία του κορωνοϊού απαιτεί από εμάς να επαναπροσδιορίσουμε τις τυπικές μορφές κοινωνικότητας. Η «απομάκρυνση» ή η «αναστολή των επιχειρήσεων» δεν είναι ο μοναδικός ενδεδειγμένος τρόπος για να σπάσει η αλυσίδα μετάδοσης της λοίμωξης, διότι έχει υψηλό κοινωνικό και ψυχολογικό κόστος και δεν είναι οικονομικά βιώσιμη μακροπρόθεσμα. Τα μέτρα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της κοινωνικής επαφής και την ελαχιστοποίηση της έκθεσης στον ιό, είναι γνωστά ως «κοινωνική αποστασιοποίηση». Η πανδημία του κορωνοϊού απαιτεί από εμάς να επαναπροσδιορίσουμε τις τυπικές μορφές κοινωνικότητας. Η «απομάκρυνση» ή η «αναστολή των επιχειρήσεων» δεν είναι ο μοναδικός ενδεδειγμένος τρόπος για να σπάσει η αλυσίδα μετάδοσης της λοίμωξης, διότι έχει υψηλό κοινωνικό και ψυχολογικό κόστος και δεν είναι οικονομικά βιώσιμη μακροπρόθεσμα…”. Καλό θα ήταν λοιπόν, να διερευνηθούν νέοι τρόποι διαβίωσης και κοινωνικοποίησης, ενώ ταυτόχρονα θα περιορίζεται η εξάπλωση του ιού.  Η λήψη μέτρων κοινωνικής απομάκρυνσης προκαλεί ανησυχία για τη ζημιά ή το πιθανό κέρδος που θα προκαλέσουν τόσο στις σχέσεις και την ψυχολογία των ανθρώπων αλλά και τις επιπτώσεις στην οικονομία. Η βελτιστοποίηση της δημόσιας υγείας κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας, απαιτεί επίσης γνώση από τις κοινωνικές επιστήμες και τις συμπεριφορικές επιστήμες.  (Bavel, Willer, 2020; Long, 2020). Ο κοινωνικός αποκλεισμός βοήθησε να αυξηθεί η κοινωνική συνείδηση, δηλαδή τον τρόπο με τον οποίο ατομικές ενέργειες μπορούν να επηρεάσουν την υγεία του πληθυσμού. Η ατομική ανάληψη ευθυνών αναδεικνύει και προάγει δράσεις εθελοντισμού συνεργατικότητας και ομαδικότητας, βοηθά σε έναν ωφέλιμο και δημιουργικότερο τρόπο αλληλεπίδρασης του χρόνου ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας και ειδικότερα γονέα-παιδιού, στην αμοιβαία προσέγγιση κι οικειότητα μεταξύ μικρών ομάδων, όπως των μελών μιας πολυκατοικίας, μιας γειτονιάς, ή κοινότητας (Smith, & Judd, 2020). Όταν οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια μαζική απειλή έρχονται πιο κοντά, δημιουργούν περισσότερο εγκάρδιες και στοργικές σχέσεις, προκειμένου να απαλύνουν τον φόβο, αφού οι κοινωνικές σχέσεις λειτουργούν ως σημαντική πηγή ζεστασιάς, ως ένα ισχυρό αναλγητικό. Η κοινωνική σύνδεση βοηθά τους ανθρώπους να ρυθμίζουν το βαθμό της επιρροής τους, να αντιμετωπίζουν το άγχος και να παραμένουν ανθεκτικοί κατά τις δύσκολες στιγμές. Τα θετικά συναισθήματα, η ηθική ανύψωση από ανιδιοτελείς πράξεις άλλων, τα εξαιρετικά πρότυπα επιστημόνων, πολιτικών, διασημοτήτων οδηγούν με την υποδειγματική συμπεριφορά τους και προκαλούν μια διαφορετική μεταδοτικότητα, που βάζουν τις δικές μας αξίες σε δράση, ωθώντας τα άτομα να ενεργήσουν με ευγένεια και γενναιοδωρία (Schnall, Roper, Fessler, 2010; Schnall, Roper, 2012; Yang, Pavarini, Schnall, Immordino-Yang, 2018). Η κρίση απαιτεί αλλαγή της συμπεριφοράς σε μεγάλο βαθμό και θέτει σημαντικά ψυχολογικά βάρη στα άτομα, με αποτέλεσμα μια πανδημική αντίδραση. Οι ανησυχίες και το άγχος σχετικά με τη μεταδοτικότητα του ιού, δημιουργούν το αίσθημα της αποστροφής, ενεργοποιώντας τον προσαρμοστικό μηχανισμό του ατόμου. Έτσι διασφαλίζεται η αποφυγή νοσογόνων ή μολυσματικών παραγόντων, όπως σάπια τρόφιμα, βρώμικα αντικείμενα και επιφάνειες, καθώς και ατόμων που μπορεί να μεταφέρουν τη μεταδοτική ασθένεια. Το αίσθημα της απέχθειας είναι ικανό να διαμορφώσει εντυπώσεις για τους άλλους ανθρώπους, δημιουργώντας δυσπιστία, με συνέπεια τα άτομα να εμπλέκονται λιγότερο σε ανθρωπιστικές πράξεις. Η απειλή της ζωής μπορεί να προάγει την αντικοινωνική συμπεριφορά. Χρέος των ηγετών είναι να κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται περισσότερο ασφαλείς, εξομαλύνοντας παράγοντες κοινωνικού αποκλεισμού, ώστε να μειώσει τις προκαταλήψεις. Οι κοινωνικές επιπτώσεις του COVID-19 θα επηρεάσουν τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους του περιβάλλοντός μας, συμπεριλαμβανομένων των ερωτικών συντρόφων και των παιδιών μας, αυξάνοντας τα ποσοστά των διαζυγίων, την εκδήλωση ενδοοικογενειακής βίας, το χρόνιο άγχος, τις οικονομικές επιπτώσεις λόγω απώλειας θέσεων εργασίας αλλά και αβεβαιότητας για το μέλλον. Η απομάκρυνση και η απομόνωση απειλεί να προκαλέσει μια επιδημία μοναξιάς, που θα μπορούσε να επιδεινώσει μακροπρόθεσμα τις συμπεριφορικές επιπτώσεις των ανθρώπων. (Huang, Sedlovskaya, Ackerman, & Bargh, 2011 Curtis, Aunger, Rabie, 2004; Rozin, Haidt, McCauley, 2008; Schaller, Duncan, 2007). Κοινωνιολόγοι, επιδημιολόγοι και καλλιτέχνες μπορούν όλοι να βοηθήσουν στην προσπάθεια για τη δημόσια υγεία, στην οποία θα δοθεί έμφαση στον θετικό τρόπο αντιμετώπισης των πολιτών με θετικό οραματισμό, για το πώς οι άνθρωποι θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν τις αλληλεπιδράσεις τους, με τρόπους που διασφαλίζουν τις σχέσεις, ώστε να διατηρήσουν το αίσθημα της ασφάλειας κι ότι η ζωή αξίζει να συνεχιστεί. Καλό θα ήταν οι ηγεσίες, να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις εκφράσεις κοινωνικού ρατσισμού, εμπνέοντας τους πολίτες με τη δράση τους, φροντίζοντας να είναι προσεκτικοί σχετικά με τη συμμετοχή τους σε τέτοιες συμπεριφορές, μετριάζοντας τες. Η πανδημία του κορωνοϊού συνδυαστικά με τα δρακόντεια μέτρα που υιοθετήθηκαν για την καταστολή της εξάπλωσης του, μπορούν να ευαισθητοποιήσουν, αλλάζοντας τον τρόπο που τα άτομα βλέπουν τις σχέσεις τους, μεταμορφώνοντας τες από απειλή για την υγεία, σε πόρους που μπορούν να αντλήσουμε μέσα από συνεργατικές πρακτικές. Η κρίση αυτή αποτελεί αφορμή για μια νέα κοινωνική παιδεία, βοηθώντας τα άτομα να αφυπνιστούν, εντάσσοντας στην καθημερινότητα τους τρόπους ασφαλούς επαφής κι επικοινωνίας. Ο επαναπροσδιορισμός των πράξεων καλής συμπεριφοράς είναι αναγκαιότητα, μαθαίνοντας στα άτομα να υιοθετούν μεθόδους πρόληψης, οι οποίες βοηθούν στην καταστολή νοσογόνων ή μολυσματικών παραγόντων, επιτρέποντας έτσι στους πολίτες να αποκτούν εξοικείωση με τις πιθανές ιικές απειλές (Bavel, Willer, 2020).

Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Bavel, V.J.J., Willer, R. (2020). Using social and behavioral science to support COVID-19 pandemic response. A collaboration of New York University & Stanford University paper. Curtis, V., Aunger, R., Rabie, T. (2004). Evidence that disgust evolved to protect from risk of disease. Proc. R. Soc. B Biol. Sci.271, S131–S133. Huang, J. Y., Sedlovskaya, A., Ackerman, J. M. & Bargh, J. A. (2011). Immunizing against prejudice: effects of disease protection on attitudes toward out-groups. Psychol. Sci. 22,1550– 1556. Long, N. J. (2020). From Social Distancing to Social Containment: Reimagining Sociality for the Coronavirus Pandemic. Medicine Anthropology Theory. Submitted Version. LSE Research Online URL: http://eprints.lse.ac.uk/103801/ Rozin, P., Haidt, J., McCauley, C. R. (2008). Disgust. The Guilford Press. In Handbook of emotions, 3rd ed 757– 776. Schnall, S., Roper, J., Fessler, D. M. T. (2010). Elevation leads to altruistic behavior. Psychol. Sci. 21, 315–320. Schnall, S., Roper, J. (2012). Elevation Puts Moral Values Into Action. Soc. Psychol. Personal. Sci. 3, 373–378. Smith, J. A., Judd, J. (2020). COVID-19: Vulnerability and the power of privilege in a pandemic. Health Promotion Journal of Australia. doi:10.1002/hpja.333 Yang, X.-F., Pavarini, G., Schnall, S., Immordino-Yang, M. H. (2018). Looking up to virtue: averting gaze facilitates moral construals via posteromedial activations. Soc. Cogn. Affect. Neurosci. 13, 1131–1139. Schaller, M., Duncan, L. A. (2007). The behavioral immune system: Its evolution and social psychological implications. Routledge/Taylor & Francis Group. In Evolution and the social mind: Evolutionary psychology and social cognition 293–307. Tracy, J. L., Steckler, C. M., Heltzel, G. (2019). The physiological basis of psychological disgust and moral judgments. J. Pers. Soc. Psychol. 116, 15–32